Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs, beraberinde başka sorunları da getirdi. Onlardan en çok dikkat çeken ise kaygı. Hürriyet gazetesi yazarı Osman Müftüoğlu, bugünkü köşe yazısında “kaygı virüsünü” yazdı:
Uzayan ve belirsizliklerle dolu olduğu anlaşılan pandemi meselesi herkesin kafasını karıştırdı.
Bu karışıklıktan en büyük payı da “KAYGI BOZUKLUĞU” almış gibi gözüküyor. Bana göre net ve açık görüntü şu: Bizde ve dünyanın her yerinde toplumların önemli bir bölümünde dozu giderek artan bir kaygı bozukluğu meselesi var. Bu meseleden de en çok mustarip olanlar, en çok yaralananlar salgının başından bu yana gözümüzün içi gibi koruduğumuz çocuklar, kadınlar ve yaşlılar! “Peki neyin nesidir, ne yapar bu kaygı bozukluğu? Varsa nasıl Petshop anlaşılır? Nasıl önlenir ya da tedavi edilir?” Merak ediyorsanız buyurun…
BİR BİLGİ
DOZUNDA KAYGILANMAK NORMALDİR
TÜRK Psikiyatri Derneği (TPD) notlarında şunlar yazıyor: “Kaygı yaşamın normal bir parçasıdır. Herkes günlük yaşam içerisinde şu veya bu nedenle kaygı duyabilir, kaygılanabilir. Kaygının sebebi bazen yetişilmesi gereken bir yer, bazen geçilmesi gereken bir sınav, çocuklar ve aileyle ilgili bir sorun, bazen de sağlıkla ilgili bir konudur. Aslında dozunda kaygı, bir ölçüde lazımdır hatta faydalıdır. Bizim günlük meselelerle başa çıkabilmemiz için hazırlıklı olmamızı, bir tehlike durumunda hızlıca karar verip ondan kurtulmamızı sağlar.”
NORMALDE BU TÜR GÜNLÜK KAYGILAR kısa süreli ve dozundadır. Hafiftir, zararsız ve baş edilebilir düzeydedir. Mesele burada da doz ve süre meselesidir. Kaygının da fazlası ve uzun süreni yavaş yavaş solunan bir zehir gibidir. Kısacası bilelim ki hayatın her alanında olduğu gibi kaygıda da ‘doz meselesi’ ve ‘zaman kavramı’ çok ama çok önemli iki ayrıntılardır. Peki ya doz ve zaman aşıldığında neler oluyor?
BİR UYARI
KAYGIDA DOZ DA ZAMAN DA AŞILDI
FOTOĞRAF çok net: Pandemi çoğumuzda beklenenden daha derin kaygılara yol açtı. “Aşı bulunacak mı, bulunmayacak mı? Etkili ilaçlar geliştirilebilecek mi, geliştirileceklerse ne zaman elimizde olacaklar? Bu hastalık bana veya bir yakınıma da pençesini geçirebilir mi? İşler güçler, ekonomik süreçler önümüzdeki günlerde acaba daha da kötüleşecek mi” gibi sorular doğal olarak “süresi ve dozu kaçmış bir endişe durumu”nu da beraberinde getirdi. Öyle ki son günlerde “kaygı bozukluğu” (tıbbi adıyla yaygın anksiyete bozukluğu) en az koronavirüs kadar mühim bir sağlık sorunu olma sürecine girdi. Şöyle etrafınıza dikkatle bir bakın, aşağıdaki belirtileri çevrenizdeki pek çok insanda göreceksiniz.
SORU ŞU
KAYGI HALİ DERİNLEŞİNCE NE OLUYOR
KAYGI meselesi çok derin bir mevzu. Farklı altyapıları, görüntüleri, belirtileri, neticeleri var. Konuştuğum ruh sağlığı uzmanları, oluşabilecek bir kaygı sorununun belirtilerini basitçe şöyle sıraladılar: Yorgunluk, isteksizlik, bitkinlik, keyifsizlik, yaygın ağrılar (özellikle baş ağrıları), gaz, şişkinlik, reflü ve benzeri sindirim sorunları, el ve ayaklarda uyuşma, yanma, karıncalanma ve benzeri işaretler, uyku bozuklukları ve bazen ciddi ölçüde uyku kayıpları, sinirli, gergin ve huzursuz bir ruh yapılanması, terleme, ellerde titreme, çarpıntı, odaklanmada zorlanma, unutkanlık eğilimi, dikkat dağınıklığı, kaygı oluşturan düşünce veya düşüncelerden uzaklaşmada zorlanma, hava açlığı/nefes darlığı… Kaygının dozu ve süresi daha da arttığı zaman bu belirtileri şiddetli mide krampları, sık idrara çıkmalar, bedende ve avuçlarda aşırı terlemeler, her an kötü bir şey olacakmış gibi bir duygu durumu içine girmeler, ciddi panik halleri hatta ölüm korkusu bile eklenebiliyor.
BUNU KESİP SAKLAYIN
KAYGI BOZUKLUĞUNUN İLK 10 İŞARETİ
* Uyku bozukluğu.
* Yorgunluk, bitkinlik isteksizlik hali.
* Yaygın ve gezici kas-eklem ve baş ağrıları.
* Huzursuzluk, endişe ve aşırı heyecan durumu.
* Düşünceleri toplama ve odaklanmada güçlük.
* Kan basıncında ve kalp hızında artma, çarpıntı atakları.
* Sersemlik hali, kafa karışıklığı.
* Boğazda düğümlenme hissi, hava açlığı ve havasızlık duygusu ve açık havaya çıkma ihtiyacı.
* Uyuşma, karıncalanma, yanma ve kramplara eşlik eden baş dönmesi durumu.
* Sık sık tuvalete gitme ihtiyacı.
NOT: Tavsiyem şudur, bu belirtilerden 3 veya daha fazlası sizde de söz konusu olduğunda gecikmeden tıbbi yardım almanız gerektiğini unutmayın.
GÜNÜN SORUSU
KAYGI SORUNUM VAR NE YAPAYIM
GÖRÜNEN o ki önümüzdeki sonbahar ve kış aylarında da ana gündemimiz yine ve maalesef “PANDEMİ MESELESİ” olacak. Yanılmayı çok isterim ama sorun muhtemelen sonbahar ve kış aylarında biraz daha ön plana çıkacak, canımızı biraz daha fazla yakacak. Sadece sağlık alanında değil, ekonomik ve sosyal alanda da mevcut sıkıntılar artarak sürecek. İşte bu nedenle içine düştüğümüz kaygı çukurundan bir an önce çıkmalı, eğer düşmek üzereysek de -ki görünen odur- düşmemek için elimizden gelen her türlü önlemi almalıyız. Kaygı bozukluğuna karşı uyanık olmalıyız. Çocuk, kadın ve yaşlıların kaygı bozukluğuna daha duyarlı olduklarını unutmamalıyız. Böyle bir tehdidin varlığını hissettiğimizde de hiç gecikmeden ve tereddüt etmeden bir ruh sağlığı uzmanından destek almalıyız.
BİR ÖNERİ
RUH SAĞLIĞI UZMANLARI HEMEN DEVREYE GİRSİN
40 yılı aşan bir hekimlik tecrübem var. Pandemi belasını da başından beri dikkatle izliyorum. Net ve açık gözlemim şudur: Kaygı bozukluğu meselesi COVID-19’un kendisi kadar önemli bir halk sağlığı sorunu olma sürecindedir. Sağlık Bakanımızın duruma hemen el koyarak ve Türk Psikiyatri Derneği, diğer ilgili uzmanlık kuruluşları ile görüşerek halkı bu konuda aydınlatmasını ve gerekli tedbirleri almasının zamanı çoktan gelmiştir. Eğer geç kalırsak daha ağır bedeller ödememiz mümkündür.
