Bolu Kartalkaya’da meydana gelen otel yangınının ardından kurumlar arası koordinasyon sorunları ve yangına müdahalede yaşanan yetersizlikler, Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) tarafından masaya yatırıldı.

TBB bünyesinde, bilim insanları, uygulayıcılar (belediye ve il özel idaresi) ve bakanlık temsilcilerinden oluşan İtfaiye Çalışma Komisyonu, sivil güvenliğini artıracak dönüşüm önerilerini görüşmek üzere toplandı.

TBB Genel Sekreter Yardımcısı Ulaş Altun başkanlığında düzenlenen toplantıda, ülkemizde yangın riskinin yönetimi ve kontrolünün, farklı kurumlar arasında iyi tanımlanmış iş birliği ve koordinasyon gerektirdiği vurgulandı. Komisyon, mevcut sorunları değerlendirerek çözüm önerilerini ele aldı.

Toplantıda belirlenen başlıca sorunlar şöyle sıralandı:

1. Mevzuat Yetersizliği: Belediye İtfaiye Yönetmeliği ve Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, ülke genelindeki değişen koşulları ve kurumsal gelişmeleri tam olarak karşılamamaktadır.

2. Koordinasyon Eksikliği: Kurumlar arası iş birliği zayıftır. Koordinasyon eksikliği yangın önleme ve acil müdahale hizmetlerinde etkinliği azaltmakta ve kaynakların daha verimli kullanılmasına engel oluşturmaktadır. 

3. Denetim ve Ruhsatlama Sorunları: Bolu Kartalkaya’daki yangın örneğinde olduğu gibi; ruhsatlama süreçlerinde yetki ve sorumluluk sorunu bulunmaktadır. Risk değerlendirmeleri yetersiz kalmakta ve denetim eksiklikleri ön plana çıkmaktadır.

4. Standartlaşma Eksikliği: Ülke genelinde yetkili kurumların düzenlediği raporlar farklılık göstermektedir. İtfaiye raporlarının bir süreye bağlı olmaması sebebiyle sorun yaşanmaktadır.

5. Yetki ve Sorumluluk Dengesizliği: Kurumlar arasında hatta kurumların kendi içinde dahi yetki ve sorumluluk dengesi bozuktur. Örneğin; İtfaiye Önlem Raporları’nın hazırlanmasında itfaiye birimi ile imar birimi arasında dahi (personelin nitelik ve nicelik olarak eksikliği) sıkıntılar yaşanmaktadır.    

6. Kapasite Eksikliği: İtfaiye teşkilatlarının personel (meslek standardının da bulunmaması), araç, gereç, malzeme, fiziki ortam vb. sorunları bulunmaktadır.

Kartalkaya Yangını Üzerine Yapılan Değerlendirmeler:

• Mevzuat Hazırlık Sorunu: Mevzuat hazırlanırken danışma ve görüş alma süreçlerinin eksikliği, mevzuatın sahada sorunlara yol açmasına neden olmaktadır.
• Kurumsal Uyum Eksikliği: Yapı ruhsatı ve işyeri açma izinlerinde ilgili kurumların ortak çalışma kültürü bulunmamaktadır.
• Sorumluluk İhlalleri: Yüklenici firmalar, mülk sahipleri ve bunların temsilcileri, sorumlu mimar ve mühendisler, iş sağlığı ve güvenliği uzmanları gibi taraflar mevzuattaki yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmemektedir.
• Eksik Hizmet Sağlayıcıları: Yangın güvenlik sistemleri sağlayıcılarının hizmetlerinde eksiklik ve hata gözlenmiştir.
• Denetim Yetersizliği: Denetimle görevli kurum ve komisyonların kapasite sorunları nedeniyle etkili denetim yapılamamıştır.

Komisyonun Çözüm Önerileri:

1. Kurumlararası Koordinasyon: Mevzuat düzenlemelerinde ve uygulamada etkin koordinasyon sağlanmalı.

2. Bölgesel Düzenlemeler: Metropol kentler, sanayi bölgeleri ve tabiat parkları için özel yangın güvenlik düzenlemeleri yapılmalı.

3. Güncel Mevzuat: Yangınla ilgili mevzuat sürekli güncellenerek rehber, kontrol listeleri hazırlanmalı.

4. Önleyici Tedbirler: Yüksek riskli tesisler için özel kontrol standartları oluşturulmalı.

5. Risk Değerlendirme: İklim değişikliği dikkate alınarak ulusal risk değerlendirme kriterleri geliştirilmeli.

6. Acil Durum Koordinasyonu: İtfaiye teşkilatları, acil çağrı ve afet yönetimi hizmetlerinde merkezi yönetimle ilişkilendirilmeli.

7. Denetim Yönetmeliği: Yönetmelik hızla güncellenmeli ve ortak çalışmayı içeren düzenlemeler yapılmalı.

8. Standart Denetim Formları: Binaların Yangından Korunması Yönetmeliğine uygun, yapı sınıflarına özel denetim formları geliştirilerek denetim süreçleri standartlaştırılmalı.

9. İtfaiye Teşkilatlarının Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi: İtfaiye teşkilatlarının personel (meslek standardı getirilmesi), araç, gereç, malzeme, fiziki ortam vb. hususlarda kapasitesinin artırılması gerekmektedir.

10. Denetim ve Ruhsatlama Süreçlerinin Netleştirilmesi: Ruhsatlama ve denetim süreçlerinde yetki ve sorumluluklar netleştirilmeli, belirsizlikler giderilmelidir. Kurumlar ve kurum içi birimler arasında yetki ve sorumluluk dengesi birimlerin kapasiteleri gözetilerek yeniden kurulmalıdır.

11. Standartlaştırma: İtfaiye teşkilatının düzenlediği raporların mümkün olduğu kadar standartlaştırılması sağlanmalı ve özellikle itfaiye yangın raporlarının yapı tipleri dikkate alınarak bir süreye bağlanması ve yapıların periyodik olarak denetlenmesi sağlanmalıdır.

Komisyon, tüm bu adımların hayata geçirilmesinin yangın önleme ve müdahale süreçlerinde kritik bir dönüşüm sağlayacağını vurguladı. Ayrıca, paydaşların iş birliği içinde hareket etmesinin sivil güvenliğin artırılmasında hayati önem taşıdığına dikkat çekti.

TBB